قبل از انجام عکس رنگی
هزینه عکسبرداری با بیهوشی گرانتر از بی حسی می باشد (حدود ۱۷۰ هزار تومان تا ۲۲۰ هزار تومان البته قیمت ها متغییر می باشد). در این مقاله از رازمگ به بررسی این شیوه عکسبرداری ، اقدامات قبل و بعد انجام عکس رنگی و مزایای روش بیهوشی نسبت به بی حسی می پردازیم. لازم به ذکر است این روش درد زیادی ندارد.
عکس رنگی رحم به بیان ساده تر چیست؟
عکس رنگی رحم یک نوع اشعه ایکس است که به رحم و لوله های رحمی (ساختارهایی که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می کنند) تابانده می شود. در این نوع تصویربرداری از مواد رنگی استفاده می شود به طوری که لوله های رحم به وضوح در تصاویر اشعه ایکس نشان داده می شوند. به این نوع تصویربرداری فلوروسکوپی می گویند که یک تصویر ویدئویی به جای یک تصویر ثابت ایجاد می کند و رادیولوژیست می تواند رنگ را با حرکت اشعه در سیستم تولید مثل ببیند. سپس وجود انسداد در لوله های رحمی یا سایر اختلالات ساختاری در رحم مشاهده می شود.
عکس رنگی از رحم به چه علت انجام می شود ؟
پزشک شما ممکن است این آزمایش را در صورت داشتن مشکل در بارداری یا مشکلات حاملگی مانند سقط جنین انجام دهد. عکس رنگی رحم می تواند به تشخیص علت ناباروری کمک کند. ناباروری ممکن است ناشی از:
۱ – مربوط به رحم
- ناهنجاری های مادرزادی رحمی
- فیبروئیدهای رحم
- بدخیمی رحمی
- چسبندگی داخل رحمی
- پولیپ رحم (آندومتر)
۲ – مربوط به لوله رحم
- انسداد لوله رحمی: معمولا بعد از التهاب لگن قبلی اتفاق می افتد و با نازک شدن لوله ها به علت اسپاسم لوله رحم با کنتراست متفاوت است.
- پولیپ لوله رحم
- بدخیمی لوله
- اسپاسم لوله رحم: می تواند فیزیولوژیکی باشد
- سالپینکتومی (برداشتن لوله رحم)
کاربردهای معمول استفاده از عکس رنگی رحم
هیستروسالپینگوگرافی در درجه اول برای بررسی مشکل بارداری برای ارزیابی شکل و ساختار رحم ، دهانه لوله های رحمی ، و بررسی ضایعه های فضاگیر در داخل حفره رحم و یا داخل شکم استفاده می شود که باعث فشار به رحم می شود . این روش می تواند برای بررسی سقط های مکرر ناشی از اختلالات مادرزادی و تعیین وجود و شدت اختلالات زیر استفاده شود. هیستروسالپینگوگرافی برای ارزیابی باز بودن لوله های فالوپ و برای نظارت بر اثرات جراحی لوله استفاده می شود.
شیوه انجام عکس رنگی رحم
هیستروسالپنگوگرافی در اتاق رادیولوژی و به کمک اشعه ایکس گرفته می شود. برای گرفتن یک عکس رنگی بدین طریق به زمان تقریبی ۱۰ تا ۳۰ دقیقه نیاز دارید. برای شروع کار عکس برداری فرد به حالت معاینه بر روی تخت قرار می گیرد. بعد از برقراری این وضعیت ، پزشک متخصص یک اسپکولوم درون واژن می گذارد. اسپکولوم وسیله کاربردی در معاینه رحم می باشد و بیشتر برای باز کردن رحم از آن استفاده می شود.
امکان وارد کردن لوله نازک به درون رحم نیز از طریق همین اسپکولوم انجام می شود. این لوله ظریف و باریک از طریق دهانه رحم به درون رحم راه می یابد. تزریق ماده حاجب برای گرفتن عکس رحم توسط پزشک متخصص انجام می شود. زمانی که ماده حاجب از طریق لوله وارد رحم می گردد ، باید تمامی ابعاد رحم را به شکل یکپارچه اشباع سازد.
هر گونه خلل و ناهمگونی در فضای رحم مانع از این پخش یکپارچه می گردد. در نتیجه انسداد لوله های رحمی ، پولیپ رحم ، فیبرم رحم و … مشخص می گردد. با پر شدن رحم از این ماده حاجب ، عکس برداری آغاز می شود. پزشک متخصص با دیدن عکس رنگی از رحم می تواند نظر قطعی را درباره وضعیت رحم ارائه کند. رحم با تزریق ماده حاجب جمع می شود(منقبض می گردد) و همین مسئله به شکل دردناک در فرد بروز می کند.
برای بهبود این درد انقباض می توانید از داروهای مسکن از جمله ایبوپروفن استفاده کنید. معمولاً این داروی مسکن قبل از انجام عکس رنگی به شما خورانده می شود. این زمان حدود نیم ساعت تا یک ساعت قبل از عکس رنگی رحم است تا در حین مراحل انجام هیستروسالپنگوگرافی درد کمتری را متحمل شوید. اگر شما در بافت رحمی خود دارای گرفتگی در ناحیه لوله های رحمی باشید ، درد بیشتری بر شما عارض می شود.
شیوه انجام هیستروسالپنگوگرافی به زبان ساده تر
پوزیشن عکس رحم دقیقاً مانند معاینه لگن است. یعنی فرد به بر روی کمر دراز می کشد و زانوها را از یکدیگر باز و به شکل خمیده قرار می دهد. پزشکان به طور عمومی برای تخمین ابعاد رحم از ناحیه زیر شکم فشار وارد می کنند. البته این فشار باید همراه با فشاری از داخل واژن باشد. با این دو حرکت می توان ابعاد تقریبی از رحم را مشاهده کرد.
برای شروع ابتدا واژن و رحم را ضدعفونی و دهانه رحم را نیز با گیره کوچکی فیکس می کنند. با این فیکس کردن امکان ورود لوله پلاستیکی در رحم به وجود می آید. حالا زمان ریختن رنگ ها فراهم شده است. در یک طرف لوله وارد شده به داخل رحم ، یک بالون کوچک پر از هوا وجود دارد. عکس برداری رنگی رحم اسپکولوم با جای گذاری لوله در رحم ، برداشته می شود.
این لوله باید در حدود ۶ اینچ خارج از رحم باشد. رنگ لازم برای عکس برداری نیز از طریق همین لوله جای گذاری شده وارد (به اندازه یک قاشق غذاخوری) رحم می گردد. برای عکس رنگی رحم چندین تصویر گرفته می شود و در این مرحله برای بهتر شدن عکس باید لگن خود را تکان دهید. در پایان نیز بالون اشباع از هوا تخلیه می گردد و کار با خروج لوله به اتمام می رسد.
شرایط گرفتن عکس رنگی از رحم
۱ – بعضی از زنان این آزمایش را دردناک می بینند ، بنابراین ممکن است پزشک شما داروهای مسکن تجویز کند. این دارو باید حدود یک ساعت قبل از آزمایش مصرف شود. اگر عصبی هستید و می ترسید ، پزشک یک آرامبخش تجویز می کند تا به شما کمک کند. ممکن است آنتی بیوتیک قبل یا بعد از آزمایش برای جلوگیری از عفونت تجویز شود.
۲ – این آزمایش چند روز تا یک هفته پس از دوره قاعدگی شما انجام می شود. انتخاب این زمان برای اطمینان از اینکه شما باردار نیستید انجام می شود. همچنین به کاهش خطر ابتلا به عفونت کمک می کند. اگر باردار هستید به پزشک اطلاع دهید زیرا این آزمایش برای جنین خطرناک است. همچنین اگر بیماری التهابی لگن یا خونریزی واژینال بدون علت داشته باشید ، نباید این تست را انجام دهید. بهتر است در سیکلی که قرار است اینکار را انجام دهید نزدیکی پیشگیری کننده داشته باشید.
۳ – این آزمایش اشعه ایکس با استفاده از ماده کنتراست یا رنگ ها انجام می شود. رنگ یا ماده کنتراست یک ماده است که وقتی بلعیده یا تزریق می شود ، به بهتر دیده شدن اندام های خاص یا بافت های اطراف آن کمک می کند. این ماده جذب نمی شود و از طریق ادرار دفع می شود. اگر واکنش آلرژیک به باریم یا رنگ کنتراست داشتید به پزشک اطلاع دهید.
۴ – فلز می تواند با تصویربرداری دستگاه اشعه ایکس تداخل داشته باشد. بنابراین از شما خواسته می شود قبل از انجام آزمایش ، هرگونه فلز مانند جواهرات ، را از خود دور کنید.
۵ – اگر التهاب مزمن داریدو یا عفونت لگنی و یا اینکه داروی خاصی مصرف میکند قبلش حتما به پزشک اطلاع دهید.
بهترین زمان انجام عکس رنگی رحم:
برای اطمینان از اینکه حامله نیستید ، بهتر است انجام عکس رنگی رحم ، یک هفته بعد از شروع عادت ماهانه و قبل از روزهای تخمک گذاری انجام شود . در سیکلی که قرار است عکس رنگی رحم انجام شود ، نزدیکی های " محافظت شده " داشته باشید .
اقدامات لازم قبل از انجام عکس رنگی رحم
۱- این عکس صرفا بین روز های هفتم تا سیزدهم دوره ماهیانه و بشرط پاکی انجام می شود.
۲-روز انجام عکسبرداری حمام کنید.
۳-آنتی بیوتیک تجویزشده توسط پزشک (داکسی سیکلین) را از دو روز قبل شروع کرده و به فاصله دوازده ساعت و همراه با آب فراوان میل کنید.بهترین زمان ۹ صبح و ۹ شب میباشد.
۴-از هفت ساعت قبل از انجام عکسبرداری از خوردن و آشامیدن خودداری فرمایید در صورت ضعف آدامس بجوید.
۵-چنانچه داروی عکسبرداری را تهیه نکرده اید نیم ساعت قبل در مرکز مورد نظر آماده شوید و نسبت به تهیه آن اقدام فرمایید.
۶- آبمیوه شیرین همراه داشته باشید.
۷- لباس راحت با آستین گشاد بپوشید.
۸-حتما با همراه در مرکز حاضر شوید. ترجیحا همسر و در غیر اینصورت دو همراه خانم که باردار نبوده و توانایی کمک به شما را داشته باشند.
۹-از زمان شروع خونریزی تا انجام عکسبرداری نزدیکی نداشته باشید.
عکس رنگی رحم چه اتفاقی می افتد؟
۱- در این آزمون باید لباس مخصوص بیمارستان بپوشید و به پشت دراز بکشید ، زانوها را خم کرده و پاها را باز کنید. سپس رادیولوژیست یک اسپکولوم را وارد واژن می کند. این کار طوری انجام می شود که دهانه رحم ، که در پشت واژن قرار دارد ، دیده شود. ممکن است کمی اذیت شوید.
۲- رادیولوژیست سپس دهانه رحم را تمیز می کند و ممکن است یک بی حسی موضعی را به داخل دهانه رحم تزریق کند تا درد را کاهش دهد. تزریق ممکن است مانند ضربه باشد. سپس دستگاهی به نام کانولا به داخل دهانه رحم وارد می شود و اسپکولوم برداشته می شود. رادیولوژیست رنگ را از طریق کانول وارد می کند که به رحم و لوله های فالوپ وارد می شود.
۳- سپس شما را زیر دستگاه اشعه ایکس قرار می دهند و رادیولوژیست شروع به گرفتن اشعه های ایکس می کند. ممکن است از شما خواسته شود چندین بار موقعیت خود را تغییر دهید تا بتوانند زاویه های مختلف را ثبت کنند. ممکن است درد و گرفتگی عضلات را مشاهده کنید زیرا رنگ توسط لوله های فالوپی حرکت می کند. هنگامی که اشعه ایکس تابیده شد ، رادیولوژیست کانول را در می آورد. بعد از آن هر گونه داروهای مناسب برای پیشگیری از درد و یا عفونت تجویز می شود.
آیا عکس رنگی رحم همراه با درد است ؟
این آزمون باید ناراحتی جزئی ایجاد کند. هنگامی که کاتتر قرار داده می شود و مواد کنتراست تزریق می شود ، ناراحتی و گرفتگی دارید ، اما خیلی طول نمی کشد. همچنین ممکن است تحریک پریتوئن ، پوشش حفره شکمی ، باعث ایجاد درد در قسمت پایین شکم شود ، اما این درد نیز خیلی کم است و طول نمی کشد. اکثر زنان چند روز پس از آزمایش ، لکه بینی مشاهده می کنند که طبیعی است.
پس از آزمایش عکس رنگی رحم چه اتفاقی می افتد ؟
پس از آزمون ، ممکن است دردهایی مشابه درد قاعدگی داشته باشید. همچنین ممکن است ترشحات واژن یا خونریزی خفیف و یا لکه بینی واژینال را تجربه کنید. برای جلوگیری از عفونت در طول این مدت باید به جای تامپون از پد استفاده کنید. بعضی از زنان همچنین پس از آزمون ، سرگیجه و حالت تهوع را تجربه می کنند. این عوارض جانبی طبیعی هستند و در نهایت از بین خواهند رفت. با این حال ، اگر علائم عفونت را تجربه کردید به پزشک اطلاع دهید ، از جمله:
- تب
- درد شدید و گرفتگی عضلات
- ترشحات بد بوی واژن
- سرگیجه
- خونریزی شدید واژینال
- استفراغ
بطور کلی این عکس برداری بیشتر از ۳۰ دقیقه طول نمیکشه ، پس از آزمایش ، رادیولوژیست نتایج را برای پزشک خود ارسال خواهد کرد. پزشک نتایج را به شما اعلام خواهد کرد و با توجه به نتایج ، بررسیهای بعدی انجام می شود.
مزایای عکس رنگی بدون درد با بیهوشی
مزایای عکس رنگی بدون درد با بیهوشی با توجه به اینکه عکسبرداری هیستروسالپنگوگرافی (HSG یا عکس رنگی رحم) در گروهی از بانوان با درد و ناراحتی همراه بوده و عده ای نیز از انجام آن در حالت بیداری به دلیل هراس و یا مسائل دیگر اجتناب میکنند، در بعضی از مراکز این امکان فراهم شده است. از مزایای بیهوشی در عکس رنگی رحم نبودن انقباضات عضلات لگن و کاهش مقاومت در برابر قرار دادن وسایل در داخل واژن می باشد.
این امر موجب کاهش تعداد عکسهای گرفته شده (میزان اشعه دریافتی کمتر) و کاهش میزان داروی تزریق شده میشود. بعلاوه چون در مواردی ممکن است لوله های رحمی بر اثر اسپاسم ناشی از اضطراب و یا درد باز نشوند در حالت بیهوشی این اسپاسم از بین رفته و دارو راحتتر از لوله ها عبور میکند. اعمال بیهوشی توسط پزشک متخصص بیهوشی صورت گرفته و این بیهوشی در حدی است که بیمار متوجه درد و ناراحتی های عکس رنگی رحم (HSG) نشود.
همچنین نسبت به بیهوشی اعمال جراحی بسیار سبک تر می باشد. این بیهوشی بی خطر بوده و با توجه به مراقبت های صورت گرفته هیچ گونه عوارضی ندارد. ضمنا حضور همسر و یا محارم بیمار در موقع انجام عکس برداری با بیهوشی الزامی است.
نکات مهم در مورد عکس برداری رنگی رحم
گرفتن عکس رنگی رحم می تواند عوارضی را در بدن شما تشدید کند. از این رو بهتر است در صورت داشتن عفونت های لگنی و یا التهاب در لگن از انجام این عکس برداری خودداری کنید و یا زیر نظر پزشک اقدام به این عمل نمایید. زنان باردار باید از گرفتن عکس رنگی رحم خودداری کنند و یا در صورت الزامی بودن این عکس با پزشک خود در این رابطه صحبت کنند.
کسانی که دارای پریودی منظمی هستند، می توانند دوران بعد از تمام شدن پریودی را برای عکس برداری رنگی رحم انتخاب کنند تا این عمل نتیجه بخش باشد. قبل از انجام این عکس برداری ، بهتر است تن به آزمایشات و معاینات مختلف دکتر زنان و زایمان دهید. در این صورت پزشک از نبود عفونت رحمی و … در بدن شما اطمینان حاصل می کند.
رضایت نامه به همراه خود داشته باشید تا اجازه عکس رنگی رحم برای شما فراهم شود. بهتر است یک نفر را برای کمک کردن به خودتان در اختیار داشته باشید. چون ممکن است بعد از اتمام این عکس برداری، درد داشته باشید.
عوارض ، خطرات و مزایای عکس رنگی رحم
مزایا عکس رنگی رحم
- عکس رنگی یک عمل حداقل تهاجمی با عوارض نادر است.
- هیستروسالپینگوگرافی یک عمل نسبتا کوتاه است که اطلاعات ارزشمندی را در مورد ناهنجاری هایی که موجب ناباروری یا مشکلات بارداری مثل سقط مکرر می شوند، ارائه می دهد.
- هیستروسالپینگوگرافی گاهی می تواند لوله های فالوپ را باز کند و به بیمار کمک می کند باردار شود.
- پس از بررسی اشعه ایکس، در بدن بیمار اشعه ای باقی نمی ماند.
- اشعه ایکس معمولا در محدوده تشخیصی معمولی برای این آزمون عوارض جانبی ندارد.
خطرات انجام عکس رنگی رحم
- احتمال کم ابتلا به سرطان در اثر قرار گرفتن در معرض تابش وجود دارد. با این حال ، مزایای این عمل از معایب و خطرات آن بیشتر است.
- دوز موثر تابش برای این عمل متفاوت است..
- در صورت وجود عفونت فعال ، در صورت عدم توجه باعث عفونت لگنی می شود.
- در صورت وجود حاملگی و عدم توجه به آن، موجب اثرات نامطلوب به جنین می شود
خطرات عکس رنگی که رحم بسیار نادر است. خطرات احتمالی عبارتند از:
- واکنش آلرژیک به رنگ کنتراست
- اندومتریت (عفونت پوشش رحم)
- آسیب به رحم، مانند سوراخ شدن
